Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

El Sanatları ve Hediyelik Eşya


ÇANAKKALE SERAMİKLERİ

1.jpg

Yapılan araştırmalar Çanakkale seramiğinin oldukça eski olduğunu göstermektedir. Geçmişten günümüze, fonksiyonel araç-gereçlerin yanı sıra, süs ve dekoratif amaçlı eşyalar da üretilmiştir. Çanakkale seramiklerinde, tabak-çanak gibi yemek servis araçları, testi, fincan, ibrik gibi sıvı taşıma kapları ile duvar tabakları ve çeşitli kullanım araç-gereçleri gibi oldukça geniş bir ürün çeşitliliği bulunmaktadır. At ve ördek başlı testiler, simit testi başta olmak üzere kâse ve çanaklar Çanakkale seramiğinin en karakteristik formlarıdır. Özellikle tek fırça olarak bilinen Çanakkale seramiğine özgü desenler, duvar tabaklarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yelkenli/gemi, balık ve eski mimarı yapılı evler, kullanılan diğer yaygın desenler arasındadır.  Çanakkale seramiklerinin sırlanmasında beyaz renkte olan astar dışında kullanılan başlıca renkler,: Şerabi (kahverengi), Çanakkale Yeşili ve Çanakkale Sarısı’dır.


2.jpg

3.jpg

HALICILIK

Ülkemizde yaygın olan geleneksel halı ve kilim dokumacılığının Çanakkale’de özgün örnekleri bulunmaktadır. Ayvacık Halıları olarak bilinen ve adını Ayvacık ilçemizden alan halılar, ülkemizde ve uluslararası alanda oldukça tanınmaktadır. Ayvacık halılarında organik motifler geometrik formlu kullanılır. Sekiz kollu ve sekizgen içine alınmış yıldızlar, kareler, dikdörtgenler, kanca motifleri hâkimdir.Ayvacık halılarında koyu – açık kırmızı, koyu – açık mavi, koyu – açık yeşil, tetra, sarı, turuncu ve siyah renkler kullanılır.[1]

1.Tezgah.JPG
Dokuma Tezgahı


2.Çakmak.JPG
Çakmak

3.Elekli.JPG
Elekli 

4.Karabudak.JPG
Karabudak

5.Kırk Yaprak.JPG
Kırk Yaprak



6.Kızıllı (Oklu).JPG
Kızıllı (Oklu)

7.Turnalı.JPG
Turnalı


Yenice, geleneksel halıcılığın öne çıktığı ilçelerimizdendir. Avunya Halıları da olarak bilinen yöre halıların; Sandık halı, allı halı, muşamba halı, İmam suyu halı, âşık kavuşturan gibi adları vardır. Yörede halılar desenlerine göre isim alırlar.[2]   

Halıcılığıyla öne çıkan diğer bir ilçemiz de Çan’dır. Çan halıları, desenleri madalyonlu veya ulama olmak üzere gruplandırılabilir. Eski ve yeni İmam Suyu, Deve Tabanı, Empirme, Kavgalı, Kaymakam Parkı, Muşamba, Tek Tek bu halı desenlerinden bazılarıdır.[3]


[1] Yrd.Doç. Aslı Aksoy, yayınlanmamış “Halı Dokumacılığı” makalesi

[2] Yrd.Doç. Aslı Aksoy, yayınlanmamış “Halı Dokumacılığı” makalesi

[3] Yrd.Doç. Aslı Aksoy, yayınlanmamış “Halı Dokumacılığı” makalesi

 

BABAKALE BIÇAKÇILIĞI

Ülkemizin en batısındaki Bababurnu’nun uç kısmında yer alan Ayvacık ilçesine bağlı bir köy olan Babakale, bu özelliğinin yanı sıra bıçakçılığıyla çevrede bilinen önemli merkezlerden biridir. Bıçakçılıkla uğraşan ustalar, Babakale bıçakçılığının geçmişini 1720’li yıllarda yapılan kale ile başlatmaktadırlar. Kale yapımı bittikten sonra kaledeki askerlerin kılıç, kama ve benzeri silah ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla ilk ustaların Kazakistan’dan getirilerek, Babakale’ye yerleştirildikleri ifade edilmektedir. Babakale’de, bir zamanlar sayıları on sekize ulaştığı söylenen atölyelerde üretilen kılıç, kama ve bıçakların, buradaki limandan gemilerle, Suriye’den Mısır’a kadar birçok yere gönderildiği belirtilmektedir.

Kınlı ve desenli olan Babakale bıçakları, sap yapısına göre: Kulaklı, kulaksız, kabzalı olarak; büyüklüğüne ve işlevine göre ise: Meyve bıçağı (14-18 cm), -daha çok çobanların kullandığı- bel bıçağı (20.5-22 cm), avcı bıçağı (25 cm), kurban bıçağı (30-35 cm)  şeklinde isimlendirilmektedir.  

bıçak 1.JPG
Babakale Bıçağı

bıçak 2..JPG
Babakale bıçağı

bıçak 3..JPG
Babakale Bıçağı ve Kını

bıçak 4..JPG
Babakale bıçağı ve kını

bıçak 5..JPG
Babakale bıçağı ve kını

KISPETÇİLİK

Yağlı güreşlerin en önemli unsurlarından biri kıspettir. Kıspet, deriden yapılan özel bir yağlı güreş giysisidir. Bu giysinin yapımı oldukça zor ve maharet gerektiren bir iştir. Ülkemizde kıspet yapan ustaların son temsilcisi olan İrfan Şahin, Biga ilçemizde yaşamakta ve mesleğini burada icra etmektedir. İrfan Şahin, UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında ülkemiz adına Yaşayan İnsan Hazinesi (YİH) olarak ilan edilmiştir.  

kıspet 1..JPG
İrfan Şahin, Kıspet dikerken

Tabaklanmış dana derisi ile dikilen kıspetin yapımı oldukça zahmetli ve zaman gerektiren bir uğraştır. Tabaklanmış dana derisi, kalıplar kullanılarak çizilir ve kesilerek hazırlanır. Bacak, kasnak, hazne, kemer gibi bölümlerden oluşan kıspet, bu parçaların makine ve el dikişiyle birleştirilmesi sonucunda üretilmektedir. 

kıspet 2..JPG
Meydanda kıspetleriyle halkı selamlayan güreşçiler 


 

BEZ DOKUMA

Günümüzde giderek kaybolan dokuma örneklerinden biri de bez dokumalardır. Geçmişte yöredeki tezgâhlarda dokunarak hazırlanan giysiler, geleneksel yaşamın önemli unsurlarıydı. Giderek yerini hazır fabrikasyon ürünlere terk eden el dokuması kumaşların ve onlardan üretilen giysilerin çok az örnekleriyle karşılaşmaktayız günümüzde. İlimizde, bu el dokuması bez üretimini yapan köylerimiz arasında Bayramiç ilçesine bağlı Dağahmetçe, Ayvacık Misvak yer almaktadır.

Mekikli dokuma yapılan bu tezgahlarda; çarşaf, Yörük donu, göğnek (gömlek), bel ehram (ihram), göçebe sayası, pişkir (havlu) gibi geleneksel Yörük giyimine ait giysiler ve çarşaf dokunmaktadır.
bez dokuma 1..JPG
Çufalıkta (tezgahta) bez dokuyan kadın.                   

bez dokuma 2..JPG
Tezgâhta dokunan ve dikilen Yörük donu.


bez dokuma 3..JPG
Tezgâhta dokunan ve dikilen Göğnek (gömlek)     

bez dokuma 4..JPG
Tezgâhta dokunan ve dikilen Pişkir (Havlu)


KAŞIK YAPIMI

İlimizde yaygın olarak görülen el sanatlarından biri de tahta kaşık yapımıdır. Geçmişte hemen her köyde yapılan bu tahta kaşıkları günümüzde yapan sınırlı sayıda usta kalmıştır. Tahta kaşıkların yapımında akçaağaç kullanılmaktadır. Ağacın işlenmesinde keser, oygu ve bıçaklar kullanılmaktadır. Zımpara ile yüzeyi düzlenen kaşıklar genellikle ilçe pazarlarında satılmaktadır. 

kaşık 1.JPG
Bayramiç-Muratlar Köyü (Kaşık yapan usta.)


kaşık 2..JPG
Ahşap kaşık yapımında kullanılan oygu.

kaşık 3..JPG
Ahşap kaşık yapımında kullanılan bıçaklar.

kaşık 4..JPG
Ahşap kaşık yapımında kullanılan keserler.

SEPETÇİLİK

Çanakkale’de yaygın olarak karşılaşabileceğiniz el sanatlarından biri de sepetçiliktir. Sepet örücülüğü, Biga İlçe Merkezi ve Ağaköy, Çan İlçe Merkezi Güngören Mahallesi, Gelibolu İlçesi Evreşe Beldesi’nde yoğun olarak görülmektedir.

Sepet örücülüğünde genellikle saz ve bazı ağaç dalları kullanılmaktadır. Geçmişte meyve, sebze ve taşıma aracı olarak kullanılan sepetler, günümüzde dekoratif amaçlı olarak da kullanıldığından oldukça çeşitlenmiştir. 

seper 1..JPG
Damacana yapımı. 


seper 2..JPG
Yapımı bitmiş hasır damacana

sepet 3..JPG
Örülmüş çeşitli ürünler. 


sepet 4..JPG
Çeşitli sepetler


sepet 5..JPG
Çeşitli sepetler

DEVE SÜSÜ YAPIMI

Deve güreşleri, Çanakkale’de ilgi çeken etkinliklerin başında gelmektedir. Deve güreşlerine katılan develer büyük bir özenle süslenirler. Çanakkale’deki develerin süslerini, Çan ilçe merkezinde yaşayan Gürer ailesi üretmektedir.

Deve süslerini oluşturan takımın ana parçaları: Aşırtma, ibik, aynalı arka süs (2 adet) ve boyunluktan[1](muskalık) oluşmaktadır. Bunların dışında, tercihe bağlı olarak boyun aşırtması, paça, başlık, zilgor gibi parçalar da deveye takılmak üzere üretilebilmektedir. Deve süslerinin ana malzemelerini, halı, bez, orlon ip, boncuk, pul, zil, yılanbaşı (deniz kabuğu), keçe, deri kemer, demir toka, ayna oluşturmaktadır.

deve süsü 1..JPG       


deve süsü 2..JPG


deve süsü 3..JPG


deve süsü 4..JPG

deve süsü 5..JPG


[1]Boyunluk’un kullanımı yeni sayılabilir.